Bas Poell

Ik weet nog dat ik hem voor het eerst naar school bracht. We liepen hand in hand over het schoolplein. In het klaslokaal zocht hij de tafel met zijn naam. Hij ging zitten, pakte opnieuw mijn hand en liet niet meer los. En zo zaten we wel tien minuten. Zwijgend naast elkaar. Tot de bel klonk en ik hem moest loslaten. Een knipoog. Een high-five. En een laatste knuffel. Ik zie hem nog zwaaien voor het raam. Van binnen huilde hij, maar hij hield zich groot.

Vanavond zaten we weer naast elkaar. Dit keer ontspannen en zonder opgekropte tranen. We hielden elkaars hand ook niet meer vast. Natuurlijk niet. Dat is verre van cool als je 11 bent. Je vader knuffel je alleen nog in besloten familiekring.
Maar dat maakte het moment niet minder mooi. Sinds vanavond staat hij officieel geregistreerd als leerling van Het College. Voor hem de volgende fase op weg naar volwassenheid. Voor mij een nieuwe beproeving in de kunst van het loslaten.

Na de zomer stapt hij alleen op de fiets, de grote mensenwereld tegemoet. Spannend, maar ook wel stoer. Mijn vriendje wordt een vriend.

Ik ben allergisch voor milieustraten. Voor die oranje hesjes die je als een hyena volgen en je als een klein kind terechtwijzen wanneer je met je afval naar de verkeerde container loopt.

‘Ho ho mijnheer. Halllllooooo!!!! Waar gaat u met die printer heen? Die moet bij de elektra hè.”

Vanmiddag, toen ik de overtollige inboedel van mijn garage kwam legen, heb ik ze eens nader geobserveerd. De commando’s van de milieustraat. Ze dragen allemaal een snor en kennen twee gezichtsexpressies: nors en zeer nors. Daarbij hebben ze van hogerhand de opdracht gekregen om vooral níet moe te worden. Hoe zwaar je ballast ook is en hoe hard het zweet onder je oksels ook klotst; de oranje hesjes rollen shaggies en drinken koffie. Ze zijn er niet om mee te sjouwen, maar om je wegwijs te maken in het oerwoud van containers. Lees: je rond te commanderen en je het gevoel te geven dat je oliedom bent.

En daar slagen ze grandioos in. Er is geen plek waar ik me dommer voel en meer naar huis verlang dan in de milieustraat.
Ook vanmiddag was het weer raak. Bloednerveus word ik ervan. Je probeert met je afval aan het oog van de hyeana’s te ontsnappen, voelt de hete adem in je nek en weet dat je elk moment kunt worden toegeblaft. “Hoooo stop. Mijnheer, die driewieler moet bij het metaal, niet bij het restafval.” Kijkend naar de driewieler probeer ik nog wat tegengas te geven. “Eh…. de helft van dit ding bestaat toch uit plastic?” Maar het oranje hesje duldt geen tegenspraak. ‘Nee, metaal”, bitst hij, met een blik van ‘Doe maar gewoon wat ik zeg, ik heb er voor doorgeleerd. Voor afvalscheidsrechter.’

Terwijl ik de laatste grote doos uit de auto laad, zie ik in mijn ooghoeken een ander oranje hesje naderen. De afvalpolitie neemt haar werk bloedserieus.
“Wat zit er in die doos?”
“IJzeren stangen”, zeg ik.
En dan komt het. Ja, ik hoor het goed. “De stangen mogen bij het metaal, de doos bij het karton.’
Ik bedank ‘m vriendelijk voor dit gouden advies. Weer wat geleerd. Altijd gedacht dat stangen van karton waren en dozen van metaal.

Je hoeft niets te zeggen
Dit is geen kruisverhoor
Je hoeft niks uit te leggen
Ik ken je door en door

Aan de stand van je ogen
zie ik hoe het met je gaat
Of je hebt gelogen
Of je blij, verdrietig bent of kwaad

Als jou iets overkomt,
hoef ik geen woorden te vertalen
De trekken om je mond
vertellen jouw verhalen

Hoe je door de kamer flaneert
Groot onrecht of pijn simuleert
Hoe je je rug recht
en je mouwen opstroopt
als een ballerina de trap oploopt
Wat je in stilte zegt
als je je hoofd op mijn schouder legt

Toen ik je net zag slapen,
bedacht ik me dat ik nog nooit heb gevochten
Bij ruzie wring ik me in alle bochten
Mijn pen is mijn enige wapen

Maar geloof me:

Als iemand jou iets aandoet,
Mijn eigen vlees en bloed
weet ik wat ik doen moet,
en wat ik doen zal
Dan zal ik vechten tot ik er bij neerval

De dood van Eberhard van der Laan is tragisch, maar schenkt ook hoop. Het maakt niet uit welk geloof je belijdt of welke partij je vertegenwoordigt; aan het einde van de rit word je afgerekend als mens. Gewoon heel simpel: of je hart op de goede plek zit. Het hart van de burgemeester van Amsterdam was puur en klopte voor iedereen.

Je kunt je afvragen: als één man in staat is om een hele stad te kleuren, wat doen al die politieke kleuren er dan nog toe? Ons land wordt niet beter met meer invloed van links of rechts. Het enige wat we nodig hebben, zijn meer Eberhards.

Het moest een keer gebeuren, de vraag was alleen wanneer en waar. Ooit zou ik dat lied weer horen en het moment weer herbeleven. De woorden zouden me overvallen en weer raken, zoveel was zeker.

Na 14 jaar was het moment vanmiddag daar. Ik zat goed en wel in de auto, stemde af op Radio 1 en voelde mijn nekharen overeind komen. Ik wist het meteen: dit is ‘m.
Terwijl ik de muziek en de woorden in me opnam, zag ik mijn vader weer in de stoel zitten. Het magere lijf. De holle ogen waaruit berusting spreekt. Naast me mijn moeder met een machteloze blik. De strijd is gestreden. Ze hebben de muziek uitgezocht voor de begrafenis. Robert Long. Vanwege zijn prachtige teksten en stem. Ze zijn samen nog naar zijn laatste theatervoorstelling geweest. En op zijn laatste cd staat één lied dat alles zegt over de situatie waarin ze nu zijn beland. Het Laatste Jaar. Ik vraag of ik het mag horen. En zo zitten we – enkele weken voor mijn vaders dood, met z’n drieën in de woonkamer. We zwijgen en luisteren.

“Dit is het laatste jaar van jou en mij.
De koek is op, jij weet het en ik weet het.
We zochten en we vochten, maar toch sleet het.
Het is uitgewoed, en doodgebloed, voorgoed…
Voorgoed voorbij
De regen huilt z’n opgekropte tranen,
Dit is het laatste jaar van jou en mij
De herfst blaast het blad van de platanen
We zien de zomer sterven allebei
Daar staan we in het schrille najaarslicht
We pakken onze spullen en vertrekken
Ik kijk nog één keer naar de lege plekken
en trek de deur definitief achter ons dicht.”

Veertien jaar na dato beleefde ik vanmiddag zijn begrafenis opnieuw. Niet meer met de emotie van toen, maar met een mengeling van melancholie en berusting. Al die jaren stond er bij mij boven op zolder een doos met daarin de muziek van mijn vaders uitvaartdienst. ‘Het Laatste Jaar’ van Robert Long, op cd gebrand. Ik heb ‘m nooit meer geopend omdat ik ergens wel wist dat de confrontatie vanzelf wel een keer zou komen. Vandaag was dat moment.

Gebogen
over de rand van het bed,
staat een oude man
zijn pijn te verbijten
Hij koelt haar voorhoofd
met een vochtige doek
en vertelt door zijn tranen heen
hoe hij haar voor het eerst zag
dansen in de zomerzon
Ze spraken met hun ogen
en hun lijven
Ze zouden altijd bij elkaar blijven

Hij wil haar nog zoveel vragen,
daar in de hoek van de kamer
Ze ligt er hele dagen
En hij staat naast haar
Met de vochtige doek
die haar troost en verkoeling geeft
veegt hij zijn tranen af
Hij streelt haar wang
minutenlang
kust haar met alles wat hij heeft
Zijn liefste en mooiste danseres
Doorleefd